Bitcoin'in Proof of Work (İş Kanıtı) protokolüne bir alternatif olarak ortaya çıkan Proof of Stake (PoS - Hisse Kanıtı), hesaplama gücüne dayanan bir sistem yerine dijital varlık sahipliğini dikkate alan bir protokoldür. 2012 yılında Sunny King ve Scott Nadal isimli blokzinciri geliştiricileri tarafından yayımlanan bir makalede sunulan PoS protokolü, Bitcoin madenciliği için gerekli olan yüksek enerji tüketimi ve bazı diğer sorunları ortadan kaldırmaya odaklanmıştır. PoS protokolünü kullanan ilk kriptopara birimi Peercoin'dir.
Bitcoin ağında kullanılan Proof of Work protokolü, işlemci gücünün çoğunu elinde tutan madencilerin ağda daha fazla söz hakkına sahip olduğu ve dolayısıyla daha fazla getiri elde ettiği bir sistemdir. Bitcoin madenciliği, yüksek enerji tüketimine ihtiyaç duymaktadır ancak Hisse Kanıtı protokolü ağ gücünü işlemci gücüne bakarak dağıtmaz. PoS'ta bir sonraki bloğun üretimi birkaç kombinasyonu aynı anda yerine getiren operatörler tarafından gerçekleştirilebilir. Proof of Stake protokolünün birden çok türü vardır.
Proof of Work hakkında daha detaylı bilgilere Proof of Work (İş Kanıtı) Nedir? Nasıl Çalışır? içeriğinden ulaşabilirsiniz.
Hisse Kanıtı protokolünde, işlem doğrulayabilmek ve gelirden pay almak isteyen kullanıcılar, kriptopara varlıklarını, doğrulama için kullanılmak üzere kilitlemeleri gerekir. "Staking" (gelirden pay alma) olarak adlandılan bu kilitleme işleminde, cüzdanda, bu işlem için kullanılmak istenen tutar, kilidi kaldırılana kadar cüzdandan çekilemez ve kullanıcının hissesi olarak ağda işaretlenir.
Hisse kanıtı protokolünü kullanan blokzincirlerinde, kullanıcılar, blok doğrulama ödüllerini ve diğer kullanıcıların ödediği transfer ücretlerini (madenci ücreti) hisseleriyle orantılı olarak paylaşır. Bu işlemi, halka açık bir şirketin hisselerine sahip olmaya benzetebiliriz. Daha fazla hisse sahibi olan kişilerin, şirketin dağıttığı kardan daha yüksek pay alması gibi, "staking" için daha fazla kriptopara kaynağı ayıran kullanıcılar da gelirden daha yüksek pay alırlar.
Ethereum projesi. 2.0 versiyonuyla Proof of Stake kullanan en büyük kriptopara projesi olacaktır.
.jpg)
Proof of Stake Protokolünün Özellikleri
Proof of Stake'in en önde gelen özelliği, hesaplama gücü yerine sermaye gücünü ön plana çıkarmasıdır. Bu yüzden bir ekipman çalıştırarak işlem yapmaya başlamak yerine istiflenecek bir varlığa sahip olmak gerekmektedir. PoS protokolünde, elinde daha fazla kriptopara tutan bir kullanıcı, ağdaki gücünü de arttırabilmektedir. Doğrulama işlemi ise bazı kurallara dayanmaktadır. Cüzdanında daha fazla varlığa sahip kullanıcıların doğrulayıcı olma ihtimali artmaktadır. "Staking" kavramı da buradan gelmektedir. PoS protokolü, cüzdan sahiplerinin işlem onaylayarak kazanç elde etmesine dayanmaktadır. Daha fazla varlığı olan kullanıcı, gelirden daha fazla pay almaktadır. Ancak bunun tüm PoS türlerinde aynı şekilde işlemediğini ifade etmek gerekir.
En zengin pay sahibinin ağı tekelleştirmesini engellemek için Hisse Kanıtı protokolü, blok tanımlamaları için birden fazla seçenek kullanır. En bilinen PoS seçim türleri, rastlantısal ve kriptopara yaşına bağlı seçimdir.
Rastlantısal seçimde işlemleri onaylayanlar, hesaplama (hash) değeri bakımından en zayıf ancak hisse (pay) değeri bakımından en varlıklı düğümler arasından seçilmektedir. Kriptopara yaşına bağlı seçimde ise, varlığı elinde en uzun süre tutan kullanıcılar onaylayıcı olarak seçilir ve doğrulamanın ardından bu kullanıcılar ödül kazanır.
Proof of Stake Çeşitleri
Kullanıcıların varlık sahipliğini öne çıkaran Hisse Kanıtı protokolü, zamanla gelişerek farklı seçenekler ile sunulmaya başlanmıştır. Delegated Proof of Stake (dPoS - Yetkilendirilmiş Hisse Kanıtı) ve Leased Proof of Stake (LPoS - Kiralanmış Hisse Kanıtı) öne çıkan PoS türleridir.
Delegated Proof of Stake (DPoS)
Kriptopara sahipliğine dayanan Hisse Kanıtı protokolünde bir kullanıcı, kripto varlıklarını ilgili blokzincirine bağlı cüzdanında tutarak işlemleri doğrulama ve blok üretme hakkına sahip olmaktadır. Bazı ek özelliklerle karşımıza çıkan dPoS ise paydaşların adil bir şekilde oy vererek fikir birliğini çözme gücünden yararlanır.
Yetkilendirilmiş Hisse Kanıtı (dPoS) blokzinciri ağında fikir birliği sağlamak için sosyal bir itibar sistemi kullanmaktadır. Diğerlerine kıyasla en az merkezsiz protokol olarak anılan dPoS, kriptopara sahiplerinin ağın yönetiminde söz sahibi olmasını amaçlamaktadır.
Hisse Kanıtı sisteminden farklı olarak, kullanıcılar, cüzdanlarıdaki kripto varlıklarını bir başka kullanıcıya delege ederler. Kriptopara varlığı cüzdandan transfer edilmez, ancak delege edilen kullanıcının varlığı olarak kabul edilir ve delege edilen kullanıcının ağdaki söz hakkını artırır. Diğer kullanıcılardan delege hakkı alan kişi, ağdaki gelirlerden daha fazla pay alır ve elde ettiği geliri, delegeleriyle, hisseleri oranında paylaşır.
Leased Proof of Stake (LPoS)
Proof of Stake protokolünde kullanıcılar, bazı kriterlere göre seçilir ve blokları doğrular. Yani üretilen her bloktan gelir elde edemezler. Ancak Kiralanmış Hisse Kanıtı (LPoS) protokolünde kullanıcılar bütün bir düğümün belli bir yüzdesini kiralamalarına imkan tanınmıştır. Bu sistem tam olarak PoS gibi çalışmaktadır fakat az miktarda varlık tutan kullanıcılara da katılım için bir teşvik sağlamak adına kiralama yöntemi kullanmaktadır. LPoS protokolünü kullanan kriptopara birimleri arasında en bilineni Waves'tir.
Kullanıcılar, cüzdanlarında bulunan kriptoparayı, ağda işlem onaylayan diğer kullancılara kiraya verir. Kiralama işleminde, kiralanan miktar kullanıcının cüzdanından çıkmaz ancak çekme ve alış satış işlemlerine kapatılır. Kiralama yapılan kullanıcı, madencilik faaliyetleri yaparken gelirden daha fazla pay alır ve kazancını, paydaşları ile payları oranında paylaşır. Kullanıcı, dilediği zaman kiralama işlemini sonlandırabilir veya daha fazla kriptoparayı kiraya verebilir.
Hisse kanıtı prokolü, İş Kanıtı protokolüne göre kriptopara üretim ve transfer onay süreçlerini hızlandırmaktadır. BtcTurk | PRO'ya üye olarak PoS madenciliği yapılan Neo (NEO), Tezos (XTZ) veya Cosmos (ATOM) alıp satabilirsiniz.