Bitcoin’in günlük hayatta herkesin kullanabileceği bir ödeme aracı olmasındaki en büyük zorluklardan biri transfer ve onay sürecidir. Transfer edilen Bitcoin’in karşı cüzdanda kullanılabilir hale gelmesi şimdilik anlık ödeme işlemini aksatabilecek bir sürede gerçekleşmektedir.
Ancak Bitcoin ve blokzinciri sürekli geliştirilen bir teknolojinin ürünüdür. Hem Bitcoin ağının işleyişi hem teknik altyapısı, gönüllü yazılımcıların katkılarıyla geliştirilmeye devam etmektedir. Bunun yanı sıra blokzincirinin merkeziyetsiz yapısı ve güvenliğinden ödün vermeyerek işlem hacminin ölçeklendirilmesi için çalışan yazılımcılar da mevcuttur. Bu çalışmalar tıpkı Lightning Network gibi katman 2 protokollleri ile Bitcoin’in günlük yaşamdaki kullanımını güçlendirip genişletmektedir.
Bu yazıda Bitcoin blokzinciri için geliştirilmiş katman 2 çözümlerinden biri ve en yaygın günlük kullanıma sahip Lightning Network nedir, nasıl çalışır, nerelerde kullanılır gibi soruların yanıtlarını bulabilirsiniz.
ANA BAŞLIKLAR
Lightning Network Nedir?
Bitcoin, blokzinciri üzerine kurulu bir ödeme sistemi olarak Satoshi Nakamoto tarafından 31 Ekim 2008’de tanıtıldı. Geliştiricilerin ve girişimcilerin blokzinciri altyapısı ile ödeme sistemi ve para birimlerine farklı yaklaşımlar getirerek ortaya çıkarttığı diğer kriptoparalar ile büyüyen kriptopara piyasasınında Bitcoin her zaman piyasayı yönlendiren kriptopara varlığı olmayı başarmıştır.
Bitcoin için sunulan en önemli geliştirmelerden biri olan açık kaynaklı Lightning Network projesi, Bitcoin transfer işlemlerindeki hız sorununu çözmeyi amaçlayan bir protokoldür. Bitcoin blokzincirinin güvenliği ve güvenilir yapısına müdahale etmeden var olan blokzincirine bağlı paralel bir ağ üzerinden hızlı, güvenilir, çok düşük işlem ücretleri ile Bitcoin transferleri imkanı sunan Lightning Network, Bitcoin ile çok düşük tutarlı, çok yüksek adetli ödemelerin bile anında gerçekleşmesini mümkün kılmaktadır.
Katman 2 çözümleri, blokzincirinin ana yapısı üzerinde değişiklik yapılmadan, ölçeklenebilirlik sorununu çözmek için yapılan çalışmalardır. Blokzincirindeki Katman Çözümleri Nelerdir? yazısına göz atarak katman 2 çözümleri hakkında daha detalı bilgiye sahip olabilirsiniz.
Lightning Network Projesinin Amacı Nedir?
Lightning Network projesinin çıkış noktası, bireylerin yalnızca bir cep telefonu ile Bitcoin’e erişebilmeleri ve kullanabilmeleri, bu sayede merkezi olmayan ekonomiye katılabilmelerini sağlamaktır. Lightning Network gibi çözümler bu sayede finansal kapsayıcılığı da önemli ölçüde artırarak fırsat eşitliğini de geliştirir.
Blokzincirinin Yapısal Verimsizliğinin İyileştirilmesine Bir Katkı Olarak Lightning Network
Blokzinciri, mimarisi nedeniyle ölçeklendirmenin zor olduğu bir ağ yapısındadır. Düğümlerin yüksek oranda dağıtıldığı bir ağ üzerinde gerçekleştirilen tüm işlemlerin kaydolması ve gerçek zamanlı doğrulanması gerekir.
Lightning Network, Bitcoin blokzinciri üzerinde yapılan transfer işlemlerindeki hızı yükselterek Bitcoin kullanımını kolaylaştırmak ve blokzincirinin verimsiz olduğu bir noktayı iyileştirmek için geliştirilmiştir.
Var olan blokzincirine bağlı paralel bir ağ üzerinden hızlı, güvenilir, çok düşük işlem ücretleri ile Bitcoin transferleri imkanı sunan Lightning Network, Bitcoin ile çok düşük tutarlı, çok yüksek adetli ödemelerin bile anında gerçekleşmesini mümkün kılmaktadır.
İlk geliştirildiğinden bu yana her geçen gün kapasitesi artan Lightning Network, 2022 yılında bir çok kez maksimum kapasiteye ulaşmıştır.
Lightning Network Nasıl Çalışır?
Lightning Network’te bulunan bir ödeme kanalı, iki düğüm arasında yer alan çift yönlü bir doğrudan ödeme bağlantısıdır. Lightning Network’te Ödeme Kanalları (Payment Channels) aracılığıyla, çok düşük hatta sıfır ücret ile Bitcoin transferi gerçekleştirilebilmektedir. Bunun için bir Ödeme Kanalı açmak ya da depozito olarak Bitcoin yatırarak bir Ödeme Kanalı’na dahil olmak gerekmektedir. Ödeme Kanalı, kendi işlem ücretini belirleyebilir ancak Lightning Network üzerinde istenildiği kadar ödeme kanalı açıp, ihtiyaç kadar ödeme kanalına dahil olunabilmektdir.
State channel, yani durum kanalları, kullanıcıların birbirleriyle blokzincirinin dışında veya “zincir dışı” bir şekilde, doğrudan işlem yaptığı süreci ifade eder. Bu süreç, “zincir içi” operasyonların kullanımını en aza indirmektedir.
Ödeme Kanalları aracılığıyla, mikro ödeme (Micro Payment) olarak adlandırılan, çok düşük tutarlarda ödemeler gerçekleştirilebilmektedir. Bu sayede örneğin 0.00000100 BTC (100 Satoshi) tutarındaki bir transferi birkaç Satoshi işlem ücretiyle anında gerçekleştirmek mümkün olmaktadır.
Hashed TimeLock Sözleşmesi (HTLC) ise Lightning Network üzerinde yer alan bir akıllı sözleşmedir. Doğrudan bir kanalı olmayan taraflar arasında gerçekleşen işlemlerin gönderilmesine izin verir.
Arkadaşınızla bir kafeye kahve içmeye gittiğinizi ve gittiğiniz kafenin Bitcoin ile ödeme kabul ettiğini ve hızlı ödeme sistemi olarak Lightning Network kullandığını düşünün. Bu ödeme kanalını siz kullanıyorsunuz ama kafeye birlikte gittiğiniz arkadaşınız kullanmıyor. Yine de hızlı ödeme yapmak için sizin Lightning Network’ünüz tarafından sağlanan ödeme kanalınızı kullanmaya karar veriyor. Arkadaşınızın ödeme yapabilmesi için şu adımlar gerçekleşecektir:
1- Ödemenin gerçekleşmesi için ratsgele bir sayı üretilecek ve bu sayı SHA-256 hash kodu kullanılarak kodlanacaktır. Kafe tarafından üretilen bu kod arkadaşınız ile paylaşılacaktır.
2- Arkadaşınız kahvenin fiyatı olan örneğin 6.000 Satoshi’yi size göndermek için bu hash kodunu sizinle paylaşacak ve buna ek olarak sizin de ödemeyi aldığınıza dair üretilen datayı paylaşmanız gerecektir.
3- Siz kendi kahvenizin ücretini öderken aynı zamanda arkadaşınızın size gönderdiği miktarı da kafeye ödersiniz.
4- Kafe sizin ödemenizi almakta kullanabilmek için hash kodunun üretilmesinde kullanılan veriye veya “pre-image”a sahiptir. Ödemenin gerçekleşmesi için bu “pre-image”ın sizinle de paylaşılması gerekir.
5- Siz de arka planda bu “pre-image”ı arkadaşınızın ödemesini gerçekleştirmek için kullanırsınız.
Lightning Network’e Dahil Olmak
Lightning Network üzerinden işlem yapabilmek için, öncelikle Lightning Network’e bağlanan bir istemci kullanmak gerekmektedir. Ardından, Lightning Network destekleyen bir cüzdana gönderilecek Bitcoin’i, dahil olmak istenen ödeme kanallarına depozito olarak yatırarak ödeme kanalı içinde transfer yapılabilmektedir.
Ödeme Kanalı kapanana kadar Lightning Network üzerinde yapılan işlemler Bitcoin blokzincirine iletilmemektedir. Bu sayede, madencilere işlem ücreti ödemek gerekmediği için ödeme kanallarının belirlediği düşük işlem ücretleriyle anında işlem yapılabilmektedir. Ödeme Kanalı kapandığında kanalda gerçekleşen tüm işlemlerin dökümü Bitcoin blokzincirine eklenmektedir.
Lightning Network üzerinde açılan ödeme kanalları sadece iki kullanıcı arasında açılabileceği gibi, sürekli ödeme alan işletmeler tarafından, kullanıcılardan ödeme almak için de kullanılabilir. Yani bir kanala birden fazla kullanıcı da dahil olabilir. Kanala dahil olan kullanıcılar birbirleri arasında transfer yapabilir. Kanal kapanmadığı sürece, kanalda gerçekleşen işlemler Bitcoin blokzincirine aktarılmaz ancak, Lightning Network’te yer alan bir ödeme kanalına ödeme yapabilmek için Lightning Network cüzdanına Bitcoin transfer edilmesi gerekir.
Lightning Network üzerinde de tıpkı Bitcoin blokzincirinde olduğu gibi sahiplik transferi gerçekleşir. Bir ödeme kanalına dahil olmak için ödeme kanalına depozito olarak Bitcoin yatırdığınızda, aslında yatırdığınız tutarın sahipliğini o ödeme kanalına emanet etmiş olursunuz. Ödeme kanalı, sizin onayınız olmadan emanet ettiğiniz Bitcoin’e sahip olamaz. Ancak siz, ödeme kanalına ödeme yapmak istediğinizde, ödeme yapacağınız miktarın sahipliğini ödeme kanalına devredersiniz. Bu sayede, siz ve ödeme kanalı sahibi arasındaki ödemeler aracısız gerçekleşir. Ödeme kanalı kapandığında, kanal sahibi, sahipliğini devraldığı Bitcoin miktarını alır. Kanala abone olmuş diğer kullanıcılar ise depozito olarak yatırdıkları ama sahipliğini devretmedikleri Bitcoin’i geri alırlar.
Kanal kapandığında işlem dökümü Bitcoin blokzincirine aktarılır ve kullanıcıların hesaplarındaki Bitcoin varlıkları ana Bitcoin blokzincirinde transfer edilebilir hale gelir.
Lightning Network üzerinde yapılan işlemler her ne kadar Bitcoin blokzincirine yazılmadan gerçekleşse de ağda işlem gören Bitcoin varlığı, Bitcoin blokzincirinde kayıtlıdır. İşlem yapabilmek için Bitcoin cüzdanından Lightning Network destekli cüzdana transfer edilir ve herhangi bir ödeme kanalına depozito olarak verilmiş Bitcoin varlığı, ödeme kanalına bağlı olunduğu sürece Bitcoin ağında transfer edilemez.
Lightning Network Nasıl Kullanılır?
Kullanıcıların daha hızlı işlem yapmasını sağlayan Lightning Network BtcTurk | Kripto’da. Kullanıcılar, Bitcoin yatırma ve çekme işlemlerinde, dilerlerse Lightning Network ağını seçerek işlemlerini yapabilirler.
BtcTurk | Kripto’da Bitcoin Çekme İşlemleri Ücretsiz
Türkiye’yi Bitcoin ile tanıştıran BtcTurk | Kripto, 2013 yılından bugüne Türkiye’de Bitcoin odaklı kriptopara sektörünün oluşmasına, gelişmesine ve büyümesine öncülük etmiştir. BtcTurk | Kripto, kullanıcılarının hızlı, güvenli ve kolayca Bitcoin alım satım işlemlerine aracılık ederken, kriptopara sektörüne öncülük eden Bitcoin’in önemini sıklıkla vurgulamıştır.
Türkiye’nin ilk Bitcoin alım satım platformu BtcTurk | Kripto’da, Bitcoin çekme işlemlerinde madencilere ödenen transfer ücreti, BtcTurk | Kripto tarafından karşılanmaktadır.
Özellikle daha önce Bitcoin transferi yapmamış kullanıcıların Bitcoin çekme deneyimini yaşayabilmesi için BtcTurk | Kripto, Bitcoin çekme ücretlerini kullanıcılarına yansıtmamaktadır. BtcTurk | Kripto hesabınızdan 7/24 Bitcoin çekme talimatı verebilir, işlem ücreti ödemeden Bitcoin çekme deneyimi yaşayabilirsiniz.
