BtcTurk CEO’su Özgür Güneri ve Barış Ertül’ün Bitcoin ve kriptopara piyasalarında gündemi değerlendirdiği Alternatif Piyasalar’ın 3. bölümü 23 Nisan 2020 Perşembe günü BtcTurk Twitter hesabında yayınlandı.
Barış Ertül: Biz bundan evvelki 2 programda dünya ekonomisinin hangi noktaya geldiğini dünyanın reverz para birimi olarak kabul edilen doların 71 sonrasında karşılıksız basılmaya başlanması ve 2008 krizi ile beraber sınırsız bir şekilde katlanarak piyasaya sürülmesiyle paranın nasıl değersizleştiğini dolara bağlı tüm para birimlerinin nasıl değersizleştiğini ve bugün 2020’de koronavirüs öncesinde de üretim ve giderek azalan büyümesi giderek yavaşlayan ama bununla beraber borç giderek artan ve dünya düzeni tavsir etmeye çalıştık. Geçtiğimiz iki programda nasıl bir değişimin eşiğinde olduğumuzu ve koronavirüs il4 beraber değişim nasıl sürer? O değişimin sancılı sürecini nasıl yaşadığımızı para sermaye piyasaları ve sosyal hayatımızla beraber hepsini değerlendirdik. Değişen bir düzende değişen ekonomik düzende Bitcoin’e, kripto paralara, dijital cüzdanlara, değişen hayat şekillerine ve önümüzde bizi bekleyen yeni dünya düzeninde Bitcoin’in ne kadar önemli bir yeri olduğuna getirmişti. Bugün biraz daha ağırlıklı olarak Bitcoin konuşalım istiyorum. Çünkü geldiğimiz noktada 23 Nisan itibariyle dönüp baktığımda geleneksel piyasalarda Amerikan borsasından tut bizim borsaya kadar petrol fiyatlarından tut dolara ve diğer para birimlerine kadar inanılmaz bir volatilite devam ediyor. Taşlar halen yerine oturmadı. Bundan sonraki süreçte her ne kadar koronavirüs ile alakalı inşallah önümüzdeki aylarda bizde de futbolun başlaması her şeyin normalleşme sosyal hayatın tedricî de olsa normal hayatınıza dönüş sürecimizin sinyallerini alabiliyor olsak ekonomi etkilerinde kalıcı olduğu 6 ay 1 sene 2 sene ikisini yepyeni bir ekonomik düzene doğru evrildiği ve bunun çok sancılı olacağını da görüyoruz. İnsanlar Ağustos Eylül de artık maçlarda oynanır seyircisiz de olsa işlerimize gideriz. Esnaf dükkanını açabilir vs. diye bekliyor. Bu inşallah kademeli olarak olacak. Bunun ekonomik etkilerini işsizlik olsun hem ülkemizde hem de dünyada başta Amerika’da. Ekonominin yavaşlaması çarkların tekrar dönmesi konusu bu çok zaman alacak ve çok kalıcı ağır hasarlar olacak. Dolayısıyla artık düzen böyle gitmeyecek. Bir arayışın bu fiyat para dediğimiz itibari paranın dünyayı iflas noktasına getirdiği ve merkez bankalarının para politikalarının günübirlik hükümetten hükümete değişen günlük çıkarlara ve ülkeler arası ilişkilere göre değişen halin devam etmeyeceğini gösteren tablo ile karşı karşıyayız. Bloomberg’in bir raporu çıktı. 10 sayfalık bir kripto para genel görünüm raporu çıktı. Bloomberg çok önemli küresel bir yayın organı. Milyonlarca abonesi var. Televizyon kanalı ve sosyal medyası ile çok etkili bir platform. Bitcoin’in 2017’deki çıkış trendine çok yakın bir trendle tamamen bir dijital para olmaya doğru evirileceği geçiş yapacağı bir noktaya geldiğini 2008 finansal krizi referans göstererek Bitcoin 2020 itibariyle tamamen olgunlaştığı dijital altın olarak kendini ispatlayıcı dönemin başladığını iddia etti. Etkileyici bir rapordu. 10 sayfalık raporda Bitcoin in bir dijital altın olarak konumlandırılacağı tescilleneceği yıl olarak bu yılı gösterdi. Yaşanan bu küresel salgınla beraber artık dijital cüzdanların nakitsiz toplumların konuşulduğu bir ortamda merkeziyetsizliğin ne kadar önemli olduğunu ve başımıza gelen felaketlerin merkezi yapıların olduğu konuşulduğu bu ortamda artık bitcoin’i biraz daha fazla konuşmamız gerekiyor. Zamanlamayı bilemiyoruz bu ne kadar çıkacak bu öngörüler bilemiyoruz. En azından kendi beklentilerimiz doğrultusunda onları değerlendirelim. Bitcoin ile ilgili çok soru gelmeye başladı. Size özellikle Bitcoin nasıl alırız? Bitcoin olan cüzdan sayısı olsun. Bitcoin olan cüzdanların biriktirme sayıları olsun. Balina diye tabir ettiğimiz 1000 Bitcoin üzerinde tutun da çok ufak Bitcoin’lere kadar inanılmaz bir cüzdanlarda artış var. Dünyada herkes bir liman arıyor. Bitcoin’in bu anlamda her tür yatırımcıların adresi olduğunu görüyoruz. BtcTurk tarafında nasıl alış yapılıyor? Alış stratejisi olarak nasıl alalım? Bugün mü alalım? Yarın mı alalım? 3 hafta sonra mı alalım? Bütün paramızla mı alalım? Yoksa nasıl bir kademeli alış yapalım? Bunlardan bahsedelim diye bırakmıştık. Sen buradan hem BtcTurk’teki üye davranışlarını hem de senin tavsiye ettiğin alış stratejisinin lütfen bir anlat.
Özgür Güneri: Şimdi Bloomberg’in raporunu inceledim. Açıkçası Barış son birkaç yıldır özellikle 2017 yılının son çeyreğinden itibaren piyasalarında kripto paraların özellikle Bitcoin hareketlenmesi ile ne yazık ki sadece fiyat hareketi üzerinden yapılan analizler çoğaldı. Bugün sosyal medyada başta Twitter olmak üzere veya farklı raporları veya analistlerin yorumlarını okuduğumuzda tabii ana ilgi çeken konu bu olduğu için birçok kişi hep şu başlığı arıyor. Bitcoin önümüzdeki yıl şu doları görecek. Buradan şu kadar yükselecek veya zaten bu bir balondur şu kadar düşecek gibi. Açıkçası ben Bitcoin fiyatını daha doğrusu Bitcoin geleceğine ve hayatımıza dokunduğu yönleri veya ileriye dönük potansiyelini sadece fiyatı üzerinden değerlendiren raporlara mesafeli yaklaşıyorum. Burada şunu vurgulamak istiyorum. Nasıl 2017 yılında yılın sonunda 20.000 dolar zirve görüldüğünde Bitcoin artık sıfırdan 20.000 dolar oldu. Dünyayı değiştirecek. Bunun geri dönüşü yok diye düşünen bir kesim vardı ise 3.000 dolara indiğinde de bu bir balondu patladı. Geride kaldı önümüze bakalım diyen bence aynı yanlış perspektif içerisindeler. Senin de biraz önce vurguladığın gibi şu anda tüm dünyadaki Bitcoin’in piyasa değeri yaklaşık 150 milyar dolar bandında hareket ediyor. Kripto paralarda yaklaşık 250 Milyar dolar bandında. Şu anda küresel büyüklükleri Fed’in sadece birkaç gün içerisinde trilyon dolar mertebesinde likiditeyi düşünecek olursak özellikle Bitcoin daha yolun çok başında. Bu hem fiyat olarak hem yayılma olarak hem de finansal küresel piyasalarda etki anlamında önümüzdeki dönemde bu Bitcoin’in bağımsız olması şeffaf olması özellikle sayısının belirli olması ve günden güne yeni bitcoin üretilmeyecek olması aslında Bitcoin’i sağlam bir finansal varlık adayı yapıyor. Bu noktadan çıkış itibariyle özellikle kurumsal yatırımcıların veya bireysel yatırımcıların ne yazık ki şu anda dünyanın içinde geçtiğimiz durum parası olanın daha fazla para sahibi olması parası olmayanın da daha fazla eziyet çekmesine doğru olan bir dönemden geçiyoruz. O anlamda bakıldığında da parası artmaya devam eden veya en azından varlığını koruyabilen bir grup yatırımcının da nominal bile olsa dolar bazında zenginleşmesini göreceğiz önümüzdeki dönemde. Şu anda kısa vadede küresel olarak doların bir liman olarak görülmesi insanların nakita dönmesi zaten dolar küresel anlamda güçlendirdi. Özünde baktığınızda Bitcoin bu ortaya koymaya çalıştığı değerler fiyattan tamamıyla bağımsız olarak bugün daha kuvvetlendi ve önümüzdeki dönemde de kuvvetlenmeye devam edecek. Bunu sadece fiyat üzerinden yorumladığımız da tabii o zaman çok daha belki de riskli stratejileri kurmamız gerekiyor. Ben diyelim ki Bitcoin’e inanıyorum. Portföy içerisinde bir miktar yer almasını arzu ediyorum. Açıkcası ben bu tür yatırımcılara potansiyel yatırımcılara özellikle kendiniz risk açısından iyi tanımaları burada da tabii çeşitli formlar ve analizler var. Özünde ne kadar dalgalı dönemlerde bugün birçok portföy yönetimi için benzer endişeler olsa da özünde baktığımızda siz eğer açtığınız bir pozisyondan dolayı gece rahat edemiyorsanız. Gündelik iş hayatınıza sağlıklı bir şekilde devam edemeyip devamlı o pozisyonu takip etme ihtiyacı içerisinde iseniz açıkçası bu açıdan bakıldığında alacağınız risk bununla paralel olmalı.
Burada vurgulamak lazım risk ve varlık büyüklüğü birbirinden kişiden kişiye çok farklı olabilir. Yani hiç risk almak istemeyen 30 yaşında varlıklı bir insan olabilir. Risk konusunda çok istekli olan 60 yaşında varlığı daha az olan insanlar da olabilir. Dolayısıyla risk algısı genel olarak bakıldığında kişiden kişiye göre çok değişiyor. Kendinizi anlayabilmek için özellikle finans piyasalarında uzmanlığının yoksa bir iki tane başlık size çok yardımcı olacak. Bir tanesi toplam yatırım yaptığınız varlık büyüklüğünü ve bir kere iyi analiz edip net şekilde ortaya koymanız ikinci aşamada da özellikle Bitcoin gibi volatilitesi yüksek enstrümanlarda rahatlıkla bekleyebileceğiniz. Bugünden yarına fiyat hareket ettiğinde aşırı stres olmayacağınız sağlıksız yatırım kararını vermeye itecek ruh haline giriyorsanız bu yüksek bir oran demektir. O yüzden ilk etapta kendinizi ve portföyünüzü tarayarak almak istediğiniz riske karar vereceksiniz. 100 liranız varsa diyelim ki 10 liralık Bitcoin almaya karar verdiniz. Bitcoin volatilite bir enstürman olduğu için zamanlamasını yapmak veya günden güne belirgin portföy oluşturmak çok kolay değil. Bu açıdan da ben yatırımcılara üç aşamalı bir plan öneriyorum. Ben hemen bugün Bitcoin alacaksa 1/3 ünü yatırıma dönüştürmek geri kalan 2/3lük kısmını zamana yaymak. Her hafta gibi her ay gibi alacağınız büyüklüğe bağlı olarak. Üçüncü kısmını fiyat kademelerine yazmak 49 bin 48 bin ya da o gün yaptığınız stratejiye bağlı olarak nereye gidebileceğinizi düşünüyorsanız dolayısıyla bu çerçeve içerisinde yatırımınızı kurguladığınız zaman Bitcoin’de ana hedeflerden bir tanesi olan varlıklarınızı korumak enflasyona yenilmemek küresel olarak daha fazla basılan para havuzu içerisinde boğulup gitmemek için bir portföy. Bir de Bitcoin geleceğine inanıyorsanız ve gelecekte Bitcoin birçok finansal enstrümana dokunacağını hayatımızın farklı yerlere gideceğini bireysel ve kurumsal yatırımcıların tercihi haline geleceğini düşünüyorsanız zaten orta ve uzun vadede bu portföyü taşıyabilmeniz için de öyle bir tasarrufunuz olması lazım. Yani 1 ay sonra örnek vereyim çocuğunuzun okul taksitini ödeyeceğiz para ile kripto para yatırım yapmak hatta birçok farklı finansal enstrümana yatırım yapmak son derece riskli.
Barış Ertül: Evet senin bıraktığın yerden şöyle bir ilave yapmak istiyorum. Vade meselesi. Bakıyorum ben çokça teknik analiz yapanlar görüyorum. Şu fiyat seviyesi kırıldığında şuraya gider. Burası kırılırsa buraya gider. Çok radikal yorumlar yapılıyor. Bütün para piyasaları, sermaye piyasaları volatilite olduğu ortamda felsefi geçiş sürecinin yaşandığı koronavirüs etkisi ile çarpanın çok daha katlanarak etki gösterdiği bir ortamda özellikle teknik analiz için çalıştırmak çok kolay değil. Ben genç arkadaşlara tavsiye ediyorum teknik analiz formasyonlar trend analizleri vs. hakkında kitap yazabilecek biri olarak söylüyorum. Teknik analiz hastanın ateşini ölçmeye ve mevcut durumu bugüne kadar geliş sürecini anlatır geleceğe ışık tutar ancak belirlemez. Yani sizin doğru bir ürün olduğunu anlayan alacağınız ürünün doğru olup olmadığını göstermez. Hangi vadede ne getirisi olacağını da göstermez. Sadece mevcut durumu okumanızı hikayesini geçmişini ve bugün bulunduğunuz durumu anlamanızı çok kestirmeden sağlayan bir görüntü vardır. Tabii ki içinde beklentileri barındırdığı için elbette geleceğe ışık tutar. Aslında alım kararınızı ve stratejinizi ve vadenizi o ürünü alıp almamanızı gerektiği kararını teknik analiz karar veremez. O çok büyük bir yanılgı. Orada temel göstergeleri şirket ise şirket bilançolarına sektörün genel durumuna ülkenin ve dünya ekonomisinin o sektörle alakalı geleceğine bakmanız lazım. Burada da Bitcoin’e ait bilanço olmadığına göre Bitcoin temel deneylerine yani deney felsefesini inanıyor musunuz bu dönüşümde dijital altın olarak Bitcoin’in geleceği var mı? Sosyal hayat ve finansal hayatımızın evirildiği noktada 10-20-30 yıllar vadesinde Bitcoin görüyor musunuz? O felsefe inanıyor musunuz? Bir sonraki adımda da temel verileri ne gösteriyor? Bitcoin’in bilançosu duran dönem yok. Nesi var Bitcoin’in? Cüzdan sayıları var. Network gücü var. Network ağı var. Seyyar teknoloji ağlarının değerlerini ölçen bir formülizasyon yapmış. Bir ağın değerini anlamanız için o a katılan kişi ya da sistemin sayısına bakmanız lazım. Bu kişi katıldıkça düğüm not diyorlar bunlara o Network’e karesi kadar değer katar her katılan kişiye.
Özgür Güneri: Bu bahsettiğin tam da para dediğimiz şey. Amerikan doları niye bu kadar kuvvetli? Çünkü o network’e girip. O yeşil kağıt parçası ile gezmek isteyen çok kişi olmasından dolayı.
Barış Ertül: Hatta devletlerin bunun bir rezerv birim olarak kendi parasını buna bağlayarak gücünü koruma arzusuyla bizim merkez bankamızdaki dolar rezervlerini biz niye konuşuyoruz? Çünkü bütün ülkelerin dolar rezervleri var. Bu sizin dolar üzerinden retro dolar dünyanın sistemi olduğuna göre bütün paraların dolar üzerine hatta Amerika’nın bankacılık sisteminin dolar ile beraber kontrol altına almış olmasından dolayı oyunun kuralı bu biz de kendimize göre pozisyon alıyoruz. Doların fiyatı bizim için çok önemli. Türk Lirası dolar karşısındaki değeri çok önemli. Bütün paralar için aynı şey geçerli. Bu referans değerler değiştikçe veya dolar olarak bugünkü referans değer zayıfladıkça niye zayıfladığını uzun boylu konuştuk. Neden dolar zayıflıyor. Bugün dolar güçlü çünkü talep var. O talep yarın alım gücüne bağlı doların nasıl farklı yönlere gidebilir? Bunu bugün öngörmek asıl pozisyon almak olacak. Geleceğe bağlı bunları iyi okumaları iyi analiz etmeleri lazım. Alım gücünü o paraya ne kadar ihtiyacınız olduğunu? Hangi vade ile hangi planlama yaptığınızı çok güzel anlattın. Özellikle bizim 7 liraya gelen dolar kurunda değerlendirdiğimizde bizim gibi bir Venezuela var. Bizden çok daha kötü. Parasını sokağa atıyor. Bir değeri olmadığı için sokaklarda yakıyorlar. Bu paranın nasıl değersizleştiğini gösteren en vahim örnektir. Biz oralarda olmayacağız tabii ama dolarında bu değersizleşmesi ne iyi okumak gerekiyor işte.
Özgür Güneri: Barış aslında şu noktayı çok net vurgulamak lazım. Ne yazık ki biz Türkler Amerikan dolarını tercih ediyoruz. Matematik bunu söylüyor. Türk bankalarına bakıldığında türk kişi ve kurumların 10 milyarlarca dolar parası var. Türk bankalarında da eminim küresel ekonomik sistemde de vardı ama bütün yılı yapı içerisinde baktığınızda aslında özellikle içinden geçtiğimiz dönemde Amerikan dolarını alıp cebinize, banka kasanıza veya banka hesabınıza yatırdığınız zaman kurulmuş olmuyorsunuz. Bence insanlardaki şu anda sadece Türkiye’de değil küresel olarak en büyük yanılgı bu. Çünkü doğru iş yapan doğru projeler, doğru şirketler, doğru varlıklar, doğru varlık sınıfları doları önümüzdeki dönemde olarak çok ciddi anlamda outperform edecekler. Dolar tür varlıklara karşı değer kaybedecek veya daha net bir şekilde bu tür varlıkların fiyatı dolar bazında çok yükselecek demek. Düzgün şirketler düzgün sektör düzgün emtialar veya varlıklar hepsi.
Barış Ertül: Mesela benim yakın arkadaşlarım soruyorlar. Sen Bitcoin diyorsun da ne olur? İlk verdiğin cevap Bitcoin belki bir gün 500 bin dolar olacak ama 500 bin dolar çok düşük bir rakam olacak. Belki de bitcoin’e yaptığımız yatırımların karşılığını alamamış olacağız. Yani Bitcoin 500 bin dolar olduğu gün eğer bir ekmek 250 bin dolar ise o zaman Bitcoin bitmiştir. Hiçbir anlamı yoktur demektir. Demek ki 10 yıl sonra bu değer bizim atfettiğimiz dijital altın şeyini başaramamış demektir. Bitcoin 500 bin dolar olacaksa acaba alım gücü ne olacak? O tarihte onu biliyor muyuz? Dolayısıyla belki de Bitcoin’i bugünkü fiyatının takibini dolarla yapıyoruz. Halen dolar rezerv para birimi olduğu için altın da dolarla takip ediliyor. Ama Bitcoin’in ne kadar alım gücü olacağını 10 yıl sonra belki dolar belirlemeyecek. Belki Bitcoin’in kendisi belirleyecek. Belki insanların zengin tanımları değişecek
Özgür Güneri: Barış sana kendi hayatımdan kısa bir örnek vereyim. 90’ların ortasında Amerika’da çalışmaya başladığında benim cebimde o zaman Türk lirasından 6 sıfır atılmadığı için 1 milyon lira 5 milyon lira paralarla geziyorduk. Gördükleri zaman çok şaşırıyorlardı. İşin daha ilginç yanı hatta 2007’deki krize kadar trilyon kelimesini Amerika’da sadece astrolog veya astronomlar kullanıyordu. İşte şu kadar trilyon ışık yılı uzaklıkta gibi. Onun dışında 2020 yılında yani teknolojinin bu kadar ilerlediği sistemlerin, bilginin, becerinin insanlık tarafında en uç noktada olması gerektiğine varsayıyorum. Öyle bir andayız diye düşünüyorum. 2020 yılında ama hala böyle bir ortam içerisinde küresel anlamda bakıldığında birçok insanın hem finansal okuryazarlık tarafındaki bilgisi becerisi düşük hem de finansal piyasalarda geldiğimiz nokta insanlığın sürecini iyi yansıtmıyor. 2020 yılına gelmemize rağmen artık sıradan insanların gazete manşetlerini trilyon kelimesini duyması geleceğe ilişkin hoş alametleri değil. Trilyonlarca doların ortada olması insanların gündelik hayatına trilyon kelimesinin girmiş olması Bence önümüzdeki dönemde paranın değer kaybı açısından da önemli bir anlam ifade ediyor. Önemli bir sinyal bence.
Barış Ertül: Yaşı müsait olanlar anlayabilirler. Biz de bir dönem paramızdan altı sıfır birden atmıştık. Ne kadar değersiz paramız değerli hale getirmek için yapılan doğru da yapılan birtakım para politikalarında altı sıfır atıldığını düşük enflasyon oranı o günleri görmüştük. Şimdi tersine bir gidişat var.
Özgür Güneri: Küresel olarak da tersine bir gidiş var. Paranın hep kıymetli olduğu çünkü sağlam varlık öyle bugünden yarına yarından öbür yıla bir şey değişmiyor. Sizin sağlam varlık dediğiniz varlık unuttunuz 5-10 yıl sonra ortaya çıkardığınızda hala bir varlık bir değer içeriyorsa bir anlamı var. Dolayısıyla bugün 10 milyar dolarını alıp bir yerde arsaya gömdüğünüzde 10 yıl sonra çıkardığınızda ilişki birazdan derin endişelerim var.
Barış Ertül: Neyin değerli olduğunu önümüzdeki vadede 1-3-5 10 yıl 20 yıl vadeyle insanın davranışlarını insanların ne değer atfedeceklerini neye değer atfedeceklerini iyi anlamak lazım. Bütün dünyanın yatırım stratejisi belirlerken bu. Fon yatırımcıları onu yapmaya çalışıyor. Bireyler alım gücünü korumak için bunu yapmaya çalışıyor. Orada da bakılacak olan nokta hep onu anlatmaya çalışıyorum. Bakacağınız şey insanlar hangi yöne doğru gidiyorlar. Çünkü para dediğiniz kavramı değer dediğimiz kavramı altın olur, dolar olur, petrol olur. Bunun değerini belirleyen şey yine insanlar. İnsanlar her şeyin arz, talep ve değerini belirliyor. Sonuçta burada da Bitcoin’i kaç kişi 10 yılda geçtiğimiz 2008’de beraber doğmuş olduğu çok daha büyük bir krizde beraber başka bir noktaya doğru olgunlaştığını görüyoruz. Kaç kişiden kaç kişiye geldiğini gelmişiz? BtcTurk’teki Türk yatırımcıların cüzdan sayılarındaki artışı. Biriktirme evresinde olduğumuz gibi bu kadar büyük bir kaos döneminde bile sürekli artması. Ben bir iki not aldım. İnsanlar onları hep takip etsinler. Nereye doğru gidiyor? Fiyat arkadan geliyor. Fiyat kaçınılmaz. Fiyat sonuçtur. Önce o ilgi alakayı anlamak lazım. Çünkü fiyatta dikkat ederlerse hashrate olsun. Yani bilgisayar gücü. Cüzdan sayıları veya balina cüzdanlarının sayılarının miktar artışı. Bunların analizini yaptıkları zaman görecekler ki fiyat birebir takip etmiyor. Fakat fiyat biraz geriden sonra o patlamayı yapıyor. Cüzdan sayılarındaki çıkışa veya inişe paralel. Şimdi 1850 cüzdana geçmiş bin Bitcoin üzerinde bin Bitcoin üzerindeki cüzdana balina diyorlar. Çok ciddi yön veren ani hareketle sebep olan balinaların hareketleri oluyor. 1850’nin üzerine çıkmış. Tarihi zirvesinde. 2016 yarılanmasını yakalamış ve geçmiş. 12 Mart çöküşünün öncesi sonrası dahil olmak üzere sürekli biriktiriyorlar. 1000 Bitcoin üzerinde olan Balinalar sürekli Bitcoin alıyorlar. Bu çok önemli bir veridir.
Özgür Güneri: Yeni kullanıcı da geliyor Türkiye’de ve küresel olarak da özellikle içinden geçtiğimiz bu durumda bitcoin’e bugüne kadar bir miktar endişeyle bakan ama anlatmaya çalıştığımız aslında değerleri hayatını belirgin noktalarına dokunduğunu görünce buna en azından parasının bir kısmı ile almak isteyen Türkiye’de ve küresel çok kişi var. Hesap açılış sayılarından bunu çok net görebiliyoruz.
Barış Ertül: Sen bunu ilk programda söyledin. Kendi şirketinde Türkiye’de dominant Kripto Borsası olarak orada hesap sayılarını sen ilk programda söylemiştin. O da benim için son derece önemli bir referans buralara bakarak anlatmamız lazım. Sonuçta konuştuğumuz varlığın fiyatını insanlar belirleyecek. İnsanlara ne kadar sahip olmak isterlerse ve sahip olan insan sayısı artarsa dolayısıyla fiyat artacaktır. Hele para politikası sabit olan arzı sürekli olarak kısılarak giden para politikasında ve hiç değişmeyen ürün ise kıt bir ürünse konuştuğumuz arzı ile oynayamıyorsanız o zaman çok daha rahat fiyatı da görebilirsiniz. Bitcoin alırken sabit coin denilen dolara birebir endekslenen bir kripto para. Bu tamamen 1 dolara eşit olarak ona göre bir sermaye tutuluyor. Bu çok önemli bir şey gösteriyor. Bugün dünya kripto para borsalarında sizin de bunun içinde var. 3 milyar doları geçmiş. Bu sabit coin tutarı tarihi zirvede. 3 milyar doların üzerinde. İnsanlar bitcoinini sattıktan sonra bunu sabit coine çeviriyorsa yani parasını bankasına çekip Türk lirasına çevirip harcamıyorsa ya da başka bir yatırım aracına gitmiyorsa sabit Kripto parada tutuyorsa bu tek bir şey gösterir. Yeniden almayı bekliyor. Potansiyel alıcılar yoksa almayacaksa çeker. Sende parasını tutmasına gerek yok. Normal bankasına çeker ama bütün dünyada sabit paralar şu anda borsalardan hazır vaziyette bekleyen potansiyel Bitcoin alıcıları tarihi zirveye çıkmış. Şimdi Bitcoin cüzdanları artıyor. Cüzdanlardaki coinler artıyor. Balina olarak tarif ettiğimiz büyük sermaye sahipleri para sahipleri Bitcoin satmaktan ise almayı tercih ediyor. Geleceğine yatırım yapmaya devam ediyor. Kimse de bir tereddüt yok.
Özgür Güneri: Ama herkes buna ikna olmak için fiyatı bekliyor. Fiyatı gördüklerinde her şey için çok geç olacak değil mi?
Barış Ertül: Hep öyle olmuştur. Bütün borsalarda sermaye piyasası tamamında böyle olmuştur. Ben bunu biliyordum. Görmüştüm. Zaten konuşuluyordu. Ama o noktada hep bir tereddüt vardır. hep bir korku vardır. Ancak fiyat onu teyit ettiğinde o korku kaybolur ama iş işten geçmiş olur. O yüzden bir adım önce davranmak içinde dünyanın nereye doğru gittiğini ya da o sektörün, o iş kolunun, o para biriminin, o varlığın görebilmek gerekiyor.
