Bir nesneyi, formunu bozmadan büyütme ya da küçültme işlemi ölçeklendirme olarak adlandırılır. Bilgisayar ekranınızdaki bir fotoğrafı, yakınlaştırıp uzaklaştırdığınızda veya fotoğraf işleme programı ile fotoğrafın ölçülerini değiştirdiğinizde, ölçeklendirme işlemi yapmış olursunuz.
Ölçeklendirme kavramı günlük hayatta işlem kapasitesinin artırılması ya da azaltılması olarak karşımıza çıkar. Sabah işe giderken kullandığınız toplu taşıma araçlarının, daha kısa aralıklarla gelmesi, trafik ışıklarının sürelerinin trafik yoğunluğuna göre ayarlanması, bilet kuyruğunda beklerken yeni bir gişenin hizmete girmesi de birer ölçeklendirme örneğidir.
Kriptopara dünyasında ölçeklendirme ise ağın, transfer işlemlerini ağda yavaşlamaya neden olmadan gerçekleştirebilme yeteneği olarak karşımıza çıkmaktadır. Blokzinciri üzerinde kriptoparalarımızın sahipliğini transfer ederken ortaya çıkan veri akışı, blokzinciri ağının işlem kapasitesine bağlı olarak değişebilir.
Satoshi Nakamoto, 3 Ocak 2009’da ilk bloğunu oluşturduğu Bitcoin blokzincirinde blok boyutunu 1 MB olarak belirlemiştir. Bitcoin blokzinciri saniyede yaklaşık 7 transfer işlemini gerçekleştirebilecek kapasitededir. Bir kriptopara ağını kullanan kişiler, ödeme yapmak için kriptopara transfer ettiğini düşünür ancak arka planda o dijital varlığın sahipliği transfer edilir. Blokzincirine yazılan veri, dijital paranın üretildiği bloktan itibaren tüm yolculuğunun özetinin içerir. Bir Bitcoin adresine 0.5 BTC transfer etmek istediğinizde, sahipliği devredilecek olan 0.5 birim Bitcoin’in tamamına sahip olan bir Bitcoin adresinden yine bir tek alıcı adrese gönderilmesi daha az veri transferine neden olurken örneğin 0.2 BTC ve 0.3 BTC içeren 2 farklı adresten yapılan transfer daha fazla veri içerir. Bitcoin transfer işlemine ait veri miktarı arttıkça, 1 MB kapasiteye sahip Bitcoin bloğuna eklenecek işlem sayısı da o doğrultuda azalır.
Bir Bitcoin bloğunun 2000 transfer işlemi içerdiğini varsayalım. Bitcoin blokları her 10 dakikada bir madenciler tarafından doğrulanır ve onaylanarak Bitcoin blokzincirine yazılır. Her 10 dakikada bir 2000 transfer işleminin doğrulanarak Bitcoin blokzincirine yazıldığı durumda, Bitcoin blokzincirindeki bir bloğun ortalama işlem kapasitesi saniyede 3.3 işlem olmaktadır. Ancak, özellikle Bitcoin fiyatının hareketli olduğu dönemlerde cüzdanlar arası Bitcoin transferleri de artmaktadır. Bu durum, Bitcoin ağına normal zamanlardan çok daha fazla sayıda işlem iletilmesine neden olmaktadır. Blokzincirindeki 1 MB’lık blokların kapasitesi artırılamadığı için kuyrukta bloklara dahil edilmeyi bekleyen işlemlerin sayısı artmaktadır. Kuyrukta bekleyen işlemlerin artması, transfer sürelerinin uzamasına ve işlem ücretlerin artmasına yol açmaktadır.
Bitcoin blokzinciri, şu ankinden daha esnek ve daha ölçeklenebilir bir olabilseydi, işlem havuzunda işlem birikmeye başladığında, bir bloğa eklenebilecek ve dolayısıyla 10 dakika içerisinde onaylanacak işlem sayısı da artırılabilirdi. Bu sayede, transfer işlemlerinin normalden daha uzun sürede ve daha yüksek maliyetle gerçekleşmesinin önüne geçilebilirdi.
Bitcoin Blokzincirinde Ölçeklendirme
Bitcoin blokzinciri ile ilgili en önemli geliştirmelerden biri olan Segwit güncellemesi, 2017 yılında hayata geçtiğinde, destekleyen cüzdanlar arasında yapılan işlemler çok daha az veri tüketmeye başladı. İşlem imzalarının, işlem kaydının dışına taşınmasıyla birlikte Bitcoin bloklarına yazılabilecek işlem adedi önemli ölçüde arttı.
Transferlerde harcanan verinin azalması, aynı zamanda işlemler için madencilere ödenen işlem ücretlerinin de büyük oranda azalmasına yol açtı. Bech32 olarak adlandırılan, “bc1” ile başlayan yeni nesil Bitcoin adresleri arasında yapılan transferlerin işlem ücretleri, eski tip 1 ile başlayan adresler arasında yapılan transferlere kıyasla çok daha düşük maliyetle gerçekleştiriliyor. Bitcoin transferi yaparken yeni nesil Segwit adreslerini veya 3 ile başlayan adresler üreten Segwit destekli cüzdan adreslerini tercih etmek, transfer işleminizin daha kısa sürede bloğa dahil ederek onaylanmasını sağlayabilir.
