Temelleri çok daha önce atılan ve başlangıç blokunun Satoshi Nakamoto tarafından 2009’da oluşturulmasıyla hayatımıza giren blokzinciri ve Bitcoin ile merkeziyetsizlik kavramı da gündemimize yer buldu. En temelde ve basit haliyle sorumluluğun dağıtılması, tek merkezden yönetilmeme gibi anlamları olan merkeziyetsizlik veya ademi merkeziyetçilik veya merkezi olmamanın ne olduğu, neden önemli olduğu ve gerçek hayattaki uygulama örneklerini bu yazıda özetledik.
Blokzincirin merkeziyetsiz oluşu, bir devlet, şirket, birey veya organizasyon gibi merkezi bir unsura direkt bağlı olmayıp, karar verme ve kontrol mekanizmasının bir ağa dağıtılmasını ifade eder. Bu sayede kimse ağ ve ağı kullanan bireylerin işlemleri üzerinde yetki ve kontrole sahip olmaz.
Merkeziyetsizlik, tek başına Bitcoin blokzincirine özgü bir yapısal özellik değildir. Yazılım dünyasında ağ mimarisinde merkezi, merkezi olmayan ve dağıtık olmak üzere kullanılan sınıflandırmada yer alır. Örneğin blokzincirinin kendisi merkezi olmayan bir yapı olsa da geliştirilen bir blokzinciri uygulaması, yazılımı hem dağıtık hem de merkezi olmayan mimariye sahip olabilir.
En az internetin kendisi kadar teknolojik bir devrim sayılan blokzincirinin ve finansal bir dönüşüm sağlayan Bitcoin’in merkeziyetsiz yapısının fayda ve avantajlarına da değinelim.
Merkezi bir unsurun gerekliliği bir noktada güven sağlaması, denetlemesi nedeniyle de ortaya çıkmıştır. Blokzincirinde kimsenin bir başkasını tanımasına ve güvenmek zorunda kalmasına gerek kalmaz. Blokzincirine dahil olan herkes aynı işlem kaydına sahip dağıtılmış bir deftere sahip olmuş olur. Yalnızca bir kişinin defterinde, yani bilgisayarındaki blokzinciri yazılımındaki verilerde oynama yapılırsa veya siber saldırıya uğrarsa bile diğer herkeste aynı kayıtlar olduğu için ağdaki üyelerin çoğunluğu tarafından bu değişiklik reddedilebilir.
Yine dolaylı olarak bu sebepten merkezi yapılarda belirli bileşenlere bağlı olmaktan kaynaklı zafiyetler azalmış, sorun ve sistem başarısızlığı gibi kesintiler elimine edilmiş olunur.
Blokzincirinde her veri gerçek zamanlı şekilde paylaşılır ve görünür olur. Bu da iş akışlarında ve veri mutabakatlarında zaman kazanımına yarar.
Tüm bu yukarıda vurgulanan taraflarını göz önüne alırsak merkeziyetsiz bir yapı, ağ oluşturmak ve kullanmak için ihtiyacın gereksinimlerine bir çözümü olması gereklidir. Her sektör ve alanda olmazsa olmaz değildir. Fakat ortak paydada blokzincirinin finans sektörüne katkıları ve muhasebeye getirdiği faydaların konuşulduğu Murat Tufan ile Risk Yönetimi programının 2. bölümünü buradan izleyebilirsiniz .
