Halka arz, hisse senetleri başta olmak üzere sermaye piyasası araçlarının satın alınmasına yönelik çağırı ve devamında gerçekleştirilen satış süreci anlamına gelmektedir. Şirketler halka arz gerçekleştirerek, hisseleri karşılığında yeni kaynak veya finansman yaratmaktadırlar. Bu yazıda halka arz nedir, neden yapılır, halka arz süreci nasıl gerçekleşir, şartları nelerdir, halka arza nasıl katılınır ve avantajları nelerdir sorularının yanıtlarını bulabilirsiniz.
ANA BAŞLIKLAR
Halka Arz Nedir?
Basit bir ifadeyle halka arz, şirketler için doğrudan finansman yöntemi olarak tanımlanabilir. Halka arz gerçekleştiren şirketler hisse satışı karşılığında sermaye piyasalarından ana para ve faiz ödemesi olmayan bir kaynak temin etmeyi amaçlamaktadırlar. Buna karşılık halka arza katılan yatırımcılar ise sağladıkları finansman karşılığında söz konusu şirketin sermayesine ortak olmayı hedeflemektedirler.
Halka kapalı bir şirketin gerçekleştireceği ilk halka arz; halka açılmak veya birincil halka arz olarak ifade edilirken, daha önce halka arz gerçekleştiren şirketlerin hisselerini halka arz etmeleri ise ikincil halka arz olarak adlandırılmaktadır.
Halka Arz Neden Yapılır?
Halka arz, borçlanma yönteminin aksine anapara ve faiz benzeri ödeme zorunluluğu olmayan bir finansman yöntemidir. Halka arz ile sermaye yapısını kuvvetlendiren şirketler hem daha kolay hem de daha ucuz finansman elde ederek borçlanma kapasitelerini artırabilmektedirler.
Hisseleri borsada işlem gören şirketlerin bankacılık ve para piyasalarındaki kredibiliteleri artarken, aynı zamanda yabancı ülkelerde sermaye piyasası aracı ihraç etmeleri de olası hale gelmektedir. Halka açılan şirketler, hisse senetlerini teminat olarak göstererek kredi kullanabilmekte veya borç senedi ihraç edebilmektedirler. Halka açılmanın ötesinde şirketler ilerleyen dönemlerdeki finansman ihtiyaçlarını ikincil halka arz ile karşılayarak kendilerine yeniden finansman imkânı yaratabilmektedirler.
Halka Arz Süreci Nasıl Gerçekleşir?
Bir şirketin halka arz sürecini Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), Borsa’da işlem görme sürecini ise Borsa İstanbul (BIST) denetlemektedir. Borsa İstanbul’da işlem görebilmek için halka arz izahnamesinin Sermaye Piyasası Kurulu’nca onaylanarak şirket hisselerinin halka arz edilmesi ve sonrasında Borsa kotuna alınması gerekmektedir.
Halka arz izahnamesinin Sermaye Piyasası Kurulu’nca onaylanması durumunda halka arza en erken izahnamenin ve fiyat tespit raporunun yayımlanmasını takip eden üçüncü gün gerçekleştirilir. Halka arz süresi iki iş gününden az, yirmi iş gününden fazla olmamak üzere ihraççı ve/veya halka arz eden tarafından belirlenebilmektedir. Halka arz işlemi izahname ve tasarruf sahiplerine satış duyurusunda belirlenen tarih, yer, esaslar ve SPK düzenlemelerine uygun şekilde gerçekleştirilmektedir.
Satış işlemi tamamlandıktan sonra aracı kuruluş, halka arz sonuçlarını Kamuyu Aydınlatma Platformu’nda (KAP) ilan ederek BIST ve SPK’ya iletmektedir. Şirket hisselerinin, kota alınma şartlarını sağlaması durumunda KAP’ta yapılacak duyuruyu izleyen ikinci iş gününde işlem görmeye başlamaktadır.
Halka Arz Şartları Nelerdir?
Borsa İstanbul’da işlem görebilmek için halka arz izahnamesinin Sermaye Piyasası Kurulu’nca onaylanarak şirket hisselerinin halka arz edilmesi ve sonrasında Borsa kotuna alınması gerekmektedir.
Halka arz izahnamesinin onayı için Sermaye Piyasası Kurulu’na başvurmadan önce ilgili şirketin ön hazırlık kapsamında; şirket içi çalışma grubu oluşturması, esas sözleşmenin sermaye piyasası mevzuatına uygun hale getirmesi amacıyla yapılacak değişiklikler için SPK’ya başvurması, SPK’nın esas sözleşme değişikliklerine ilişkin uygun görüşünü aldıktan sonra genel kurul kararı alması gerekmektedir. Devamında şirketin sermaye piyasası mevzuatına uygun olarak finansal tablolarını hazırlaması ve yetkili bağımsız denetimini yaptırması, halka arzı için bir aracı kurumla aracılık sözleşmesi imzalaması ve akabinde aracı kurumun halka arz fiyatının belirlenebilmesi için fiyat tespit raporunu hazırlaması ve başvuru için gerekli diğer belgelerin hazırlanması gerekmektedir. Diğer taraftan ilgili pazarda işlem görmek için Borsa İstanbul’a başvurulması gerekmektedir.
Şirketin halka arz ve Borsa İstanbul’da işlem görme başvurusuna ilişkin olarak şirket merkezi ve üretim tesisleri, SPK ve Borsa İstanbul uzmanlarınca ziyaret edilerek incelenmektedir. Borsa İstanbul tarafından şirketin işlem göreceği pazar belirlenirken, uygun görüldüğü takdirde halka arz izahnamesi SPK tarafından onaylanmaktadır.
Halka arz izahnamesinde şirkete ve halka arz edilecek hisselere ilişkin tanıtıcı bilgilere, tasarruf sahiplerine satış duyurusunda halka arz işlemlerine ve ne şekilde gerçekleştirileceğine ilişkin bilgilere yer verilmektedir. İzahname ve fiyat tespit raporu halka arz öncesinde ilgili platformlardan yayınlanmaktadır.
Halka Arz Edilen Hisseler Nasıl Satın Alınır?
Birincil halka arzlarda talep toplama yoluyla satış ve borsada satış yöntemlerinden biri kullanılmaktadır.
Talep toplama yönteminde satışa sunulan hisselere ilişkin talepler toplanır ve önceden belirlenen esaslar çerçevesinde yatırımcılar arasında dağıtılmaktadır. Sabit fiyatla talep toplama, fiyat teklifi alarak talep toplama ve fiyat aralığı ile talep toplama olmak üzere üç tür talep toplama yöntemi mevcuttur.
Sabit fiyatla talep toplama yönteminde talepler önceden belirlenen sabit bir fiyat üzerinden toplanır. Fiyat teklifi alarak talep toplama yönteminde ihraççı veya ortak tarafından asgari bir satış fiyatı belirlenir ve bu seviye üzerindeki teklifler toplanır. Fiyat aralığı ile talep toplama yönteminde ise tavan fiyat, taban fiyatın yüzde yirmisini aşmayacak şekilde bir fiyat aralığı belirlenmektedir. Bu yöntemde halka arz fiyatının, teklif edilen fiyatın altında kalması durumunda yatırımcı söz konusu hisseye halka arz fiyatından sahip olmaya hak kazanmaktadır.
Sabit fiyat veya fiyat aralığı ile talep toplama yöntemlerinin kullanıldığı satışlarda, taleplerin halka arz tutarından az olması halinde tüm talepler karşılanmaktadır. Taleplerin fazla olması durumunda ise farklı dağıtım esasları gerçekleştirilebilir, oransal dağıtım yöntemi kullanılabilir veya halka arz tutarı ile sınırlı olmak üzere talepte bulunan tüm bireysel yatırımcılara asgari olarak dağıtılacak tutar satış öncesinde belirlenebilmektedir.
Fiyat teklifi ile talep toplama yönteminde teklifler her fiyat düzeyinde talep edilen miktarlar ile birikimli olarak toplanmaktadır. Birikimli olarak en fazla hisse senedinin satılabildiği fiyat, satış fiyatı olarak belirlenir. Satış fiyatı olarak belirlenen bu fiyat düzeyinde talep edilen toplam sermaye piyasası aracı miktarının satışa sunulandan fazla olması durumunda en yüksek fiyatlı talepten başlamak suretiyle halka arz edilecek hisseler dağıtılır.
Borsada satış yöntemi ise hisselerin borsa düzenlemeleri çerçevesinde borsada satışı anlamına gelmektedir.
Halka Arza Katılmanın Avantajları Nelerdir?
Halka arz, yatırımcılara büyüme potansiyeli olan şirketlere fiyat avantajı ile ortak olma imkânı sağlayabilmektedir. Diğer bir ifadeyle sermaye artırımı yoluyla halka arz gerçekleştiren şirketler, hisse satışı yoluyla temin edeceği yeni finansmanı; faaliyet alanını genişletme, gelirlerini artırma ve dolayısıyla sermaye değerini artırmak amacıyla kullandıkları takdirde yatırımcılarına potansiyel getiriler yaratabilmektedir.
Halka arza katılacak yatırımcıların; halka arz izahnamesini ve fiyat tespit raporunu incelemesi, şirketin mali durumunu ve faaliyetlerini, ortaklık yapısını ve yöneticilerini, halka arzdan elde edilecek gelirin hangi amaçla kullanılacağına yönelik konuları detaylı olarak araştırması gerekmektedir.
Halka Arz Yöntemleri Nelerdir?
Mevcut payların halka arzı (ortak satışı) ve sermaye artırımı (yeni pay ihracı yoluyla halka arz) olmak üzere iki tür halka arz yöntemi bulunmaktadır. Halka arz gerçekleştirmek isteyen şirketler bu iki yöntemden birini tercih edebileceği gibi her iki yönteme de aynı anda başvurabilmektedirler.
Mevcut payların halka arzında, şirket ortakları sahip oldukları hisseleri satmaktadır yani halka arz etmektedir. Diğer bir ifadeyle yeni hisse ihracı gerçekleşmemektedir. Bu halka arz yönteminden sağlanan kaynağı satışı gerçekleştiren ortaklar elde etmektedir. Şirket açısından ise tek yansıması ortaklık sayısının artması yani halka açılmasıdır. Şirkete yeni bir kaynak girişi söz konusu değildir.
Yeni pay ihracı yoluyla yapılan halka arzlarda ise hisse ihracından elde edilen finansman şirket tarafından elde edilmektedir. Halka açık olmayan ortaklıklar gerçekleştirdikleri sermaye artırımlarında, ortakların yeni pay alma haklarını kısmen veya tamamen kısıtlayarak halka arz gerçekleştirebilirler.
BtcTurk | Hisse’de Halka Arzlara Nasıl Katılabilirsiniz?
BtcTurk | Hisse mobil uygulamasında halka arzlara katılmak çok kolay! BtcTurk | Hisse Fiyatlar Ekranında bulunan arama kısmına halka arzı gerçekleştirilecek olan şirketin kodunu yazıp tıkladıktan sonra ilgili ortaklığın halka arz profilini diğer bir ifade ile halka arz bilgilerini görüntüleyebilirsiniz.
Halka Arz Profili Ekranındaki “Talep Et” butonuna tıkladığınızda, halka arzdan talep edeceğiniz hisse miktarını ve fiyatını belirleyebileceğiniz alana yönlendirileceksiniz. Talep edilen hisse miktarını ve fiyatını belirlemenizin ardından “Devam” butonuna tıklayarak süreci ilerletebilirsiniz.
“Devam” butonuna tıkladıktan sonra “Emir Onay” ekranı belirecektir. Bu alanda talep edilen fiyat ve hisse adeti, komisyon ve toplam tutar gibi katılmak istediğiniz halka arza yönelik bilgileri görüntüleyebilirsiniz. Bilgilerinizi kontrol edip, doğruluğunu teyit ettikten sonra “Onayla” butonuna tıklayarak emrinizi iletebilirsiniz. Bu adımın ardından talebinizin alındığına yönelik ekran belirecektir.
İlgili halka arza yönelik talebinizin durumunu; “Talep Durumu” butonundan veya BtcTurk | Hisse ana menüsünden Hesap, Emirlerim, Açık Emirler adımlarını takip ettikten sonra görüntüleyebilirsiniz. İlk aşamada borsadan satış yöntemi ile halka arzlara katılım sağlayabileceğinizi belirtmek isteriz.
BtcTurk | Hisse, Eliptik Yatırım Menkul Değerler A.Ş. ürünüdür.
BtcTurk | Hisse’ye üye olarak profesyonelce hisse senedi alıp satabilirsiniz.
BtcTurk | Hisse mobil uygulamasını uygulama marketlerinden indirebilirsiniz.
