Fırsat maliyeti, bir ekonomik seçim yapılırken vazgeçilmek zorunda kalınan en iyi ikinci alternatiftir. Başka bir ifadeyle, bir karar verirken aldığınız karar nedeniyle vazgeçmek zorunda kaldığınız en iyi fırsatın değeridir. Bu makalede fırsat maliyeti nedir, nasıl hesaplanır, fırsat maliyetinin örnekleri nelerdir sorularına cevap bulabilirsiniz.
ANA BAŞLIKLAR
Fırsat Maliyeti Nedir?
Alternatif maliyet olarak da adlandırılan fırsat maliyeti en basit ifade ile vazgeçilen en iyi seçenek olarak tanımlanabilir. Dünyadaki kaynaklar kısıtlıdır dolayısıyla bütün ihtiyaçlarını karşılanması olanaksızdır. Bu nedenle bireyler ve şirketler kıt kaynakların kullanımında, faydası ve getirisi en fazla olan kararı alma eğiliminde olurlar. Diğer bir ifade ile rasyonel seçimler yapmak zorundadırlar.
Yapılan ekonomik her seçimin bir fırsat maliyeti vardır. Fırsat maliyeti çoğunlukla maddi olarak tanımlansa da söz konusu kısıtlı kaynaklar zaman veya daha farklı birimler cinsiden değerlendirilebilmektedir. Fırsat maliyeti veya alternatif maliyet kavramı, farklı seçeneklerin fayda ve maliyetini değerlendirerek birey ve şirketlerin optimum kararlar verebilmesine olanak tanır. Bununla birlikte kaynakların önceliklendirilmesinde ve uzun vadeli hedeflerinizle uyumlu alternatiflerin seçilmesinde de yardımcı olabilmektedir.
Fırsat Maliyeti Nasıl Hesaplanır?
Fırsat maliyeti veya alternatif maliyet kavramı, bir seçeneği diğerine tercih etmenin potansiyel faydalarını ve maliyetlerini değerlendirme imkânı sağlar. Diğer bir ifade ile seçilen tercihin getirisi, vazgeçilenden yüksek olmalıdır aksi durumda maliyet artmaktadır.
Fırsat maliyeti bir sonraki en iyi alternatifin faydasından (getirisinden), seçilen seçeneğin faydası (getirisi) çıkarılarak hesaplanmaktadır. Rasyonel bir karar alınırken, karşınızda birden fazla alternatif olabilir ancak fırsat maliyeti kavramı sadece bir sonraki en iyi alternatifi hesaplamaya katar. Diğer bir ifadeyle, rasyonel karar alındığında sadece tek bir seçenek seçilebilmekte dolayısıyla da tek bir alternatiften vazgeçilmiş olunmaktadır.
- Fırsat Maliyeti = Bir Sonraki En İyi Alternatifin Faydası – Seçilen Seçeneğin Faydası
Fırsat maliyeti hesaplanırken ilk olarak karar belirlenmelidir. Bu noktada uygulanacak seçenek ve alternatifleri tanımlanmalıdır. Ardından her seçeneğin potansiyel getirileri ve maliyetleri değerlendirilmelidir. Getiriler ve maliyetler değerlendirildikten sonra, uygulanacak seçeneğin bir sonraki en iyi alternatifi belirlenmelidir. Diğer taraftan mevcut seçeneklerle ilişkili risk düzeyi, fayda ve maliyetlerin gerçekleşeceği zaman çerçevesi de göz önünde bulundurulmalıdır. Potansiyel faydalar belirsiz veya değişken olabileceğinden, yüksek riskli seçeneklerin fırsat maliyetleri daha yüksek olabilir. Benzer şekilde, fayda ve maliyetlerin gerçekleştirilmesine ilişkin zaman dilimi de fırsat maliyeti hesaplamasını etkileyebilmektedir. Son olarak uygulanacak seçeneğin faydaları, bir sonraki en iyi alternatifin faydalarıyla karşılaştırarak ilişkili fırsat maliyeti belirlenebilir. Bunu hesaplamak için seçilen seçeneğin faydaları, bir sonraki en iyi alternatifin faydalarından çıkarılması gerekmektedir.
Fırsat Maliyeti Örnekleri Nelerdir?
Fırsat maliyeti ekonomideki her katılımcı açısından farklı anlamlara gelmektedir. Alternatif maliyet kavramı; Tüketici açısından tüketim kararlarında, yatırımcı açısından yatırım kararlarında, üretici açısından üretim kararlarında ve devlet açısından kamu harcamalarında fırsat maliyetini ifade etmektedir. Her bir katılımcı açısından örnek vermek gerekirse;
Tüketici açısından; bir kişi 100 TL’ye herhangi bir ürün veya hizmet satın alırken, aynı meblağa başka bir ürün veya hizmet satın almaktan vazgeçmiş olur. Bu durumda, satın alınan ürün veya hizmetin fırsat maliyeti, satın alınabilecek diğer ürünler veya hizmetlerin değeridir. Bir kişi, bir saatini çalışmak için harcıyorsa, bu durumda o saatte başka bir aktivite yapamayacaktır. Bu durumda, çalışmanın fırsat maliyeti, o saatte yapılabilecek diğer aktivitelerden elde edilebilecek faydalardır.
Yatırımcılar açısından; iki hisse senedine yatırım yapma seçeneği olduğu senaryoda A hissesinin potansiyel getirisi %10, B hissesinin potansiyel getirisi ise %12 olduğu varsayılsın. A Hissesine yatırım yapıldığında fırsat maliyeti, B hissesine yatırım yapıldığında elde edilebilecek potansiyel %2’lik getiridir. Diğer taraftan bir yatırımcı, herhangi bir hisse senedi satın aldığında, söz konusu kaynağı başka bir yatırım aracında kullanamayacaktır. Dolayısıyla hisse senedinin fırsat maliyeti, başka bir yatırım aracında elde edilebilecek potansiyel kazançlardır.
Üretici açısından; bir şirket yeni pazarlara veya bölgelere genişlemeyi düşündüğünde, bu durumda mevcut pazarlarda veya ürün gruplarında devam eden yatırımlardan vazgeçmenin fırsat maliyetine karşı yeni pazarlara girmenin potansiyel getirilerini değerlendirmektedir. Diğer taraftan yeni ürünlerin piyasaya sürülmesi veya mevcut ürünlerin geliştirilmesi önemli yatırımlar gerektirir. Karar vericiler, diğer alanlarda devam eden yatırımların fırsat maliyetine karşı yeni ürün geliştirmenin potansiyel faydalarını tartarak, ürün geliştirmeye kaynak tahsis etmenin fırsat maliyetini değerlendirmektedir.
Devletler açısından; bir ülke savunma harcamalarını artırırsa, bu durum sosyal harcamaların azaltılmasına neden olabilir. Bu durumda, savunma harcamalarının artırılmasının fırsat maliyeti, sosyal harcamalardan vazgeçilmesidir.
BtcTurk | Hisse, Eliptik Yatırım Menkul Değerler A.Ş. ürünüdür.
BtcTurk | Hisse’ye üye olarak profesyonelce hisse senedi alıp satabilirsiniz.
BtcTurk | Hisse mobil uygulamasını uygulama marketlerinden indirebilirsiniz.
