Kriptopara ve geleneksel finans literatüründe kullanılan fungibility kavramı, birbirinin yerine geçebilecek eşdeğer veya birçok parçadan meydana gelen varlıkları ifade eder. Fungibility kavramının Türkçe karşılığı, ikame edilebilirlik veya değiştirilebilirlik olarak kullanılmaktadır. Bu yazıda fungibility nedir, ne anlama gelir, non-fungible ne anlama gelir, fungible ve non-fungible kavramları arasındaki farklar nelerdir sorularının cevaplarını bulabilirsiniz.
ANA BAŞLIKLAR
Fungibility Nedir?
Fungibility olma özelliğine sahip bir varlık, diğer birimleri ile kolayca ikame olabilme özelliğine sahiptir. Başka bir ifadeyle fungible bir varlığın her birimi, söz konusu varlığın aynı geçerliliğe ve piyasa değerine sahip özdeş parçalarıyla alınıp satılabilir veya takas edilebilir. Fungible varlıklara kriptoparalar, fiat paralar, hisse senetleri, altın vb. varlıklar örnek olarak verilebilir.
Basit bir örnek verilecek olursa 100 birimlik bir fiat para, başka bir 100 birimlik banknotun yerine geçebileceği gibi daha küçük birimlerin kombinasyonu örneğin iki adet 50 birim veya beş adet 20 birim olmak üzere değiş tokuş edilebilir. Yani bu durumda birbirinin yerine geçebilecek eşdeğer veya birçok parçadan meydana gelen fungbile bir varlık söz konusudur.
Kriptoparalar bağlamında fungibility herhangi bir dijital varlığa ait bir birimin, söz konusu kriptoparanın başka bir birimi yerine geçebildiği veya bir başka birimi ile takas edilebildiği durumu ifade eder. Yani, dijital varlığın tüm birimleri aynı değere ve işlevselliğe sahiptir. Bu nedenle birbirinin yerine kullanılabilirler. Bir Bitcoin başka bir Bitcoin ile takas edilebilir çünkü her ikisi de eşdeğerdir ve aynı malları veya hizmetleri satın almak için kullanılabilir.
Bununla birlikte Bitcoin, UTXO’lar aracılığıyla bölünebilme özelliğine sahiptir. UTXO, kısaca herhangi bir işlemden sonra arta kalan kriptopara miktarı olarak açıklanabilir. Buna göre bir transfer gerçekleştiğinde söz konusu işlemin harcanmamış kısımları yani UTXO’lar, bir sonraki işlemlerde kullanılmaları amacıyla veri tabanına kaydedilir. Sonraki işlemlerde bir veya birden fazla UTXO birleştirilerek kullanılabilir. Bunu 100 birimlik banknotun yerine geçebilecek daha küçük birimlerin kullanılması olarak da düşünebilirsiniz.
Non-Fungible Ne Anlama Gelir?
Birimlere bölünemeyen ve değeri bir bütün olarak belirlenen varlıklar ise non-fungible olarak adlandırılır. Başka bir ifadeyle non-fungible varlıkların birbiri yerine geçebilecek eşdeğer veya birçok parçadan meydana gelen birimleri bulunmamaktadır yani benzersizlerdir. Bu nedenle non-fungible varlıklar farklı değerlere sahiptir. Başka bir ifadeyle non-fungible varlıkların değeri söz konusu varlığın nadirliğine ve ona hitap eden topluluğun değer algısına göre belirlenmektedir.
Kriptopara bağlamında non-fungibility herhangi bir dijital varlığa ait bir birimin, söz konusu varlığa ait bir başka birimi yerine geçmediği veya bir başka birimi ile takas edilmediği durumu ifade eder. Varlığın her birimi, kendini diğer birimlerden farklı kılan benzersiz özelliklere sahiptir. Bu özelliğe sahip dijital varlıklar NFT olarak adlandırılmaktadır. NFT’ler, kopyalanamayan, değiştirilemeyen ve daha küçük birimlere bölünemeyen benzersiz dijital varlıklardır. Dijital sanat, koleksiyon, oyun içi öğeler, sanal emlak ve daha fazlası gibi çok çeşitli şeyleri temsil edebilirler.
Fungible ve Non-Fungible Arasındaki Fark Nedir?
Fungible varlıklar birbirinin yerine geçebilir veya takas edilebilir. Bu varlıkların her birimi diğer tüm birimlerle aynı değerdedir ve kolayca birbirleriyle değiştirilebilirler. Öte yandan, non-fungible varlıklar benzersizdir ve ayrı bir değere sahiptir. Bu varlıkların her birimi, onları diğer birimlerden farklı kılan benzersiz özelliktedirler bu nedenle birbirlerinin yerine geçemezler, bölünemezler ve birbirleri ile takas edilemezler.
